القاء بافت کالوس در گیاه بادرشبویه (dracocephalum moldavica) و بررسی احتمال استخراج اسانس از کالوس آن

dracocephalum moldavica (بادرشبویه) گیاهی دارویی از تیره نعناعیان (lamiaceae) می باشد. در ایران 8 گونه ی گیاه علفی یکساله و چند ساله معطر دارد که برخی گونه ها انحصاری ایران هستند. این گیاه دارای گل های شهدآور و اندام هوایی اسانسدار می باشد. در این گیاه 66 ترکیب شناسایی شده که ژرانیل استات، ژرانیول، ژرانیال و نرال اصلی ترین ترکیبات هستند. که برخی از آنها خاصیت ضد باکتریایی و ضد ویرروسی دارند. به عصاره آبی بادر شبویه خواص آنتی اکسیدانی نسبت داده می شود احتمال دارد این ترکیبات آنتی اکسیدان نقش مهمی در پیشگیری از آسیب هایی مانند تغییر در اندازه ی قلب داشته باشد. گیاهان به عنوان منبع مهمی برای داروها، نقش کلیدی در سلامت مردم جهان دارند و بسیاری از مواد دارویی با ارزش جزو متابولیت های ثانویه گیاهان هستند. در برخی موارد سنتز مصنوعی این مواد مشکل است و یا اینکه تولید مصنوعی آن ها از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. در چنین مواردی استفاده از تکنیک های زیست فناوری مانند کشت بافت، کشت اندام یا سلول گیاهی و القاء کالوس ابزار قدرتمندی برای تولید متابولیت های ثانویه محسوب می شود. در مرحله اول این پژوهش ترکیب هورمونی محیط کشت ها، برای کالوس زایی بررسی شد. در مرحله دوم، بررسی های لازم جهت وجود متابولیت های ثانویه فرار در کاالوس های حاصله انجام شد. نتایج حاصل از مرحله اول پژوهش نشان داد که استفاده از هورمون هایnaa (نفتالین استیک اسید)، bap( بنزیل آمینوپورین) و kin (کینتین) اثرات متفاوتی در تولید کالوس در گونه مذکور دارد. بالاترین میزان القای کالوس در ترکیب هورمونی 4 میلی گرم در لیتر naa و 5/1 میلی گرم در لیترbap مشاهده شد ولی ترکیب هورمونیnaa و kin قادر به القای کالوس در بادرشبویه نبود. نتایج حاصل از مرحله دوم پژوهش نشان داد که عمده ترکیبات موجود در اسانس کالوس گیاه بادرشبویه دکان، نونادکان، تیمول، هگزادکانوئیک اسید، دودکان و تترادکان می باشند.